Koukleumen voor gevorderden

Ik heb vandaag een les gedaan in het kader van koukleumen voor gevorderden. De les vond buiten plaats. Ongeveer in het gebied: Almere, Soesterberg, Bilthoven, Breukelen, Nederhorst ten berg. Ofwel een rondje fietsen in het Gooi op een winterse dag in januari. Onze winter stelt tot nu toe nog niets voor. Veel regen in december en begin januari, daarna een paar dagen een koufront met matige vorst ’s nachts maar dat was na 2 dagen al weer voorbij. Vandaag zou er al weer zachter weer aankomen. Weg met de vorst en daar is de Zuidwesten wind weer om zachte oceaan lucht aan te voeren. Tijd voor een rondje fietsen dus. Het is 2 graden boven nul als ik ’s morgens weg rijd. Ik heb voor mijn gevoel voldoende warme kleding aangetrokken maar al snel merk ik dat de harde wind veel kouder is dan ik had gedacht. De temperatuur licht weliswaar al boven de nul, de gevoelstemperatuur ligt daar nog steeds onder.

Dat is trouwens een moeilijk verhaal, de gevoelstemperatuur. Met mijn achtergrond als techneut van de TU Eindhoven kan ik hier wel iets zinnigs over zeggen. De gevoelstemperatuur bestaat niet. De gevoelstemperatuur is een berekende waarde en is niet te meten. Stel dat je met een ontbloot lichaamsdeel buiten staat in lucht van nul graden. Het waait niet en de kou is redelijk te harden. Je lichaam is 37 graden; de luchtlaag net naast je lichaam is iets omgewarmd door je eigen lichaam en is een paar graden boven nul. De overige lucht om je heen is nog steeds nul graden. De warme luchtlaag rondom je lichaam stijgt op en wordt vervangen door nieuwe lucht van nul graden. Dit proces heet vrije convectie. Behalve vrije convectie is er ook nog zoiets als gedwongen convectie en dat heet wind in normale mensen jargon. Met nul graden en wind voelt het veel kouder aan omdat de warme luchtlaag rondom je huid sneller wordt weggeblazen. Om uit te drukken hoe koud het dan aanvoelt is de gevoelstemperatuur bedacht. En dat is de temperatuur zoals je die ervaart als het niet gewaaid zou hebben. Je zou dus kunnen zeggen: Het is 5 graden en het voelt als 5 graden omdat het niet waait; of het is 5 graden maar het voelt als 0 als het niet gewaaid zou hebben. Maar die temperatuur van nul graden is nergens aanwezig. De lucht is 5 graden; de lucht rondom je huid iets warmer dan 5 graden en je lichaam is nog steeds 37 graden. Die nul graden is een fictief getal .Hoe harder het waait het lager het fictieve getal.

Tot zover nog een redelijk te begrijpen theorie maar het kan veel ingewikkelder. Behalve de wind kan de luchtvochtigheid worden meegenomen in de berekening. Plus de hoeveelheid zonkracht (indien aanwezig). Het eenvoudige model wordt dan al snel een complex rekenmodel waar op het einde nog steeds een getal uitkomt. Afhankelijk van welk rekenmodel je kiest, komt er een andere gevoelstemperatuur uit. Als uit een bepaald rekenmodel een gevoelstemperatuur van nul graden komt wat niet strookt met je eigen beleving, dan kies je gewoon een ander rekenmodel. Totdat je er een hebt, die met je eigen gevoel overeenkomt. Gevoelstemperatuur is net statistiek; een wetenschappelijke methode om te kunnen liegen.

Ik mag dan wel de basis principes van de gevoelstemperatuur kennen. Ook ik krijg het er niet warmer van vandaag. Het is kleumen, kleumen en nog eens kleumen. De stukken door het bos met weinig wind zijn wel te harden. De open stukken met veel tegenwind zijn gewoon stervenskoud. Ondanks dat ik genoeg kleren draag, krijg ik koude handen en het gevoel verdwijnt uit mijn voeten. Onderweg stop ik even om een Snelle Jelle open te krijgen. Het lukt niet. Mijn handen zijn te koud om kracht te kunnen zetten. Alleen met mijn tanden krijg ik de verpakking los. De tweede helft van de route begint het ook nog zachtjes te miezeren. Kou, harde wind en miezer. Kan een mens zich meer ellende voorstellen?

Als ik verkleumd thuis kom, blijk ik nog net genoeg kracht in mijn vingers te hebben om de voordeur open te krijgen. Ik heb er wel 2 handen voor nodig. Met een hand had ik niet genoeg kracht meer. En nu mag ik douchen,……… met echt warm water.

de route: